محلول ضدعفونی کننده دست

محلول ضدعفونی کننده دست چیست و چرا باید از آن استفاده کنیم؟ اهمیت شستشو و ضدعفونی دست‌ها به حدی است که سال‌هاست سازمان بهداشت جهانی روزی را با این عنوان نام‌گذاری نموده و در این روز با برگزاری مراسم و به اشتراک گذاری آموزش‌های بروز سعی در یادآوری این مهم به همه افراد مخصوصا کادر درمان دارد. در این مطلب تلاش می‌کنیم به زبانی ساده در خصوص محلول‌های شستشوی دست توضیح دهیم و بگوییم شستشوی دست بهتر است یا استفاده از محلول ضدعفونی کننده.

محلول ضدعفونی کننده دست در همه گیری کرونا عزیز‌تر شد!

همه می‌دانیم شستن دست‌ها و رعایت بهداشت می تواند در وهله اول از گسترش و ابتلا به این بیماری ها پیشگیری می‌کند. طبق گفته ی دانشمندان شستن دست ها با آب و صابون بهترین گزینه است. با این حال در صورت نبود صابون می توان از ژل ، پد و یا محلول های الکلی استفاده نمود.

با همه‌گیری بیماری کووید ۱۹ در دنیا و توجه بیشتر به بهداشت دست اهمیت استفاده از محلول ضدعفونی کننده دست بیش از قبل شد. محلولی که در بیشتر موارد فقط مراکز درمانی به دنبال خرید آن بودند حال در تقریبا نه تنها در هر خانه ای موجود است بلکه بسیاری از افراد ظروف کوچک و قابل حمل آن را در کیف و ماشین همراه خود دارند.

چرا باید از محلول ضدعفونی کننده دست استفاده کنیم؟

استفاده از این مواد به دلیل راحتی در استفاده و در دسترس بودن، بیشتر از آب و صابون مورد توجه قرار گرفته است. با این حال باید توجه نمود که در هنگام استفاده از محلول های الکلی باید از خشک نمودن آن پرهیز شود. همچنین تکان دادن دست‌ها برای در معرض هوای بیشتری قرار گرفتن و خشک شدن سریع‌تر نیز توصیه نمی‌شود. اما لازم است به این نکته توجه نمایید که چگونگی ساخت این محصولات بسیار مهم است و می تواند تاثیر مستقیمی بر روی عملکرد این مواد برای تمیز سازی داشته باشد.

لازم به ذکر است که این محصولات تمیز کننده در مواردی که سطح باکتری های دست بالا است و یا در جلوگیری از عفونت های خاص، جایگزین مناسبی برای آب و صابون به شمار نمی آیند. همچنین در صورتی‌که آلودگی دست‌ها بسیار بالا باشد استفاده از محصول ضدعفونی کننده دست توصیه نمی‌شود و لازم است آن‌ها را با آب و صابون بشویید.

محلول ضدعفونی کننده دست الکلی

طبق گفته سازمان بهداشت جهانی “مواد ضدعفونی کننده دست الکلی (مایع ، ژل یا فوم) به محصولاتی  گفته می شود که برای استفاده در دست ها و جهت غیرفعال نمودن میکروارگانیسم ها و یا به طور موقت سرکوب رشد آنها طراحی شده باشد. چنین محصولاتی ممکن است حاوی یک یا چند نوع الکل مواد مرطوب کننده و یا نگهدارنده باشند.”

محلول غیرالکلی

بنزالکونیوم کلرید، ماده ی فعال موجود در بیشتر محصولات ضد عفونی کننده دست بدون الکل است که امروزه در دسترس است. این ماده غیر قابل اشتعال است و غلظت کم آن نسبتاً غیر سمی است. مطالعات نشان می دهد این مواد ممکن است تاثیر گذاری مناسبی برای همه ی میکروب ها از خود نشان ندهند.

 با این حال این مواد در بازار هنوز جایگاه ویژه ای ندارند و همچنان محلول های الکلی طرفداران بیشتری در بین مردم دارند. ژل ها و محلول های بر پایه ی الکل توسط بیشتر سازمان های بهداشتی مورد حمایت قرار می گیرند و به همین دلیل درجه اعتبار بالاتری دارند.

شستشوی با آب و صابون یا استفاده از محلول ضدعفونی کننده دست؟

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) توصیه می‌کند دست‌های خود را با آب و صابون بشویید. زیرا شستشوی دست باعث کاهش انواع میکروب ها و مواد شیمیایی روی دست ها می شود. اما اگر صابون و آب در دسترس نباشد، استفاده از یک ضدعفونی کننده دست با حداقل 60 درصد الکل می تواند در جلوگیری از مریض شدن و انتشار میکروب به دیگران به شما کمک کند ولی با این حال نمی توان از تمیز بودن آن نسبت به سایر آلاینده ها مطمئن بود. زیرا محلول ضدعفونی کننده دست الکلی در بعضی مواقع تعداد میکروب های دست را به سرعت کاهش می دهند ، اما نمی توانند همه ی انواع جرم ها را از بین ببرند. بنابراین همان‌طور که قبلا اشاره نمودیم در صورت‌که آلودگی دست شما زیاد است لازم است آن را با آب و صابون بشویید.

یکی از دلایل دیگری که CDC صابون را گزینه ی بهتری نسبت به محلول های الکلی می داند عدم استفاده ی به اندازه از این الکل ها است. همچنین ممکن است مصرف کنندگان قبل از تاثیر گذاری این مواد بر روی میکروب ها به سرعت آن را خشک نمایند.

محلول ضدعفونی کننده دست توانایی مقابله با چربی را ندارد

محلول های شست و شو در ازبین بردن چربی ها کمتر موثر واقع می شوند. در محیط های کاری ای مانند بیمارستان که اغلب افراد با میکروب ها سر و کار دارند استفاده از الکل ها می تواند بسیار موثر واقع شود. اما در صورتی که فرد دستانی بسیار آلوده و یا چرب دارد لازم است تا با آب و صابون آن را شستشو دهد. هنگامی که دست ها به شدت کثیف و یا چرب هستند ، ضدعفونی کننده دست ممکن است به خوبی تاثیر نکند.

لازم به ذکر است ضد عفونی کننده های الکلی ممکن است مواد شیمیایی مضر مانند سموم دفع آفات و فلزات سنگین را از دست خارج نکنند. بنابراین اگر با این مواد سر و کار دارید حتما دست های خود را با آب و صابون شست و شو دهید.

میزان تاثیر گذاری محلول ضدعفونی کننده دست

میزان تاثیر گذاری این مواد به قدری هست که می تواند باکتری های گرم مثبت، گرم منفی، پاتوژن های مقاوم، مایکوباکتریوم توبرکلوزیس ، HIV ، ویروس آنفلوانزا را از از میان بردارد.

تحقیقات نشان می دهد این ضد عفونی کننده ها در جلوگیری از شیوع آنفولانزای فصلی ، H1N1 ، URI و سایر بیماریهای مبتنی بر ویروس و باکتری  بسیار موثر است.

هشدار!

محلول های ضدعفونی کننده دست خوراکی نیستند و مصرف و بلعیدن این مواد منجر به مسمومیت خواهد شد. پس لازم است آن‌ها را دور از دسترس کودکان قرار دهید.